Rozszerzanie diety u dziecka- kiedy zacząć? 

Co do czasu wprowadzania nowych produktów, wszystkie jednostki naukowe są zgodne. Mama powinna dążyć do wyłącznego karmienia piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia dziecka. Jeśli z jakichś przyczyn karmienie naturalnie nie jest możliwe, dziecko powinno być karmione odpowiednią mieszanką mlekozastępczą, by dostarczyć wszystkie niezbędne składniki odżywcze do prawidłowego rozwoju. Choć jako minimalny wiek do rozszerzania diety podaje się 17 tygodni (skończony 4 miesiąc życia), tak naprawdę nie ma sensu przyspieszać procesu rozszerzania diety. Poza wiekiem z metryki należy wziąć pod uwagę gotowość dziecka do przyjmowania produktów innych niż mleko. Jak poznać, czy Twoje dziecko jest gotowe na nowe produkty? Objawami że nadszedł ten czas są:

1. umiejętność stabilnego siedzenia samodzielnie lub z podparciem (np. w krzesełku lub na kolanach rodzica),
2. zanik odruchu wypychania językiem pokarmu z ust,
3. kontrolowanie ruchów głowy i szyi,
4. umiejętność wkładania przedmiotów do ust,
5. zainteresowanie jedzeniem, wyciąganie po nie rąk.

Kiedy dziecko nabędzie wszystkie te umiejętności, możemy być pewni że jest gotowe. Niektóre dzieci są gotowe po 5 miesiącu, choć większość między 6 a 7 miesiącem życia. Jako ostateczny moment, kiedy powinniśmy zacząć wprowadzać produkty, przyjęto 26 tydzień życia, tutaj warto słuchać swojej intuicji i większą uwagę zwracać na oznaki gotowości.

Nowe produkty w diecie dla dziecka - jaki jest cel?

Jaki jest w ogóle cel wprowadzania nowych produktów? Nie jest to wbrew pozorom dostarczenie energii czy składników odżywczych, w początkowym etapie chodzi głównie o zapoznanie dziecka z nowymi smakami, fakturami, nabycie umiejętności oralnych. Jest to przygotowanie do przejścia z diety mlecznej na dietę tradycyjną. To proces odstawiania od piersi, który trwa od początku rozszerzania diety aż do zupełnego odstawienia, które może nastąpić po kilku miesiącach, czy nawet latach.

Newralgicznym składnikiem jest żelazo, którego zasoby w organizmie dziecka faktycznie mogą wyczerpać się około 6 miesiąca życia, dlatego nie warto opóźniać wprowadzania do diety dziecka mięsa i ryb.

Rozszerzanie diety - najważniejsze zasady  

Jeśli chodzi o kolejność wprowadzania produktów, to obecne zalecenia zupełnie odeszły od określania, kiedy jakie produkty mają znaleźć się w diecie dziecka. Warto zacząć od warzyw, aby przyzwyczaić dziecko do mniej słodkiego smaku niż np. w owocach. Łatwo je także przygotować tak, aby dziecko było w stanie je zjeść, także samodzielnie. Następnie wprowadzamy w dowolnej kolejności owoce, mięso i ryby, produkty zbożowe, jaja, nabiał. Pamiętamy także o dodatku tłuszczy, najlepiej wysokiej jakości i na zimno. Produkty wybieramy lokalne i sezonowe, w jak najnaturalniejszej formie. W przypadku dzieci do 1 r.ż. nie podajemy miodu, mleka zwierząt kopytnych (krowie, kozie, owcze, bawole, wielbłądzie) ani mleka ryżowego jako napoju, grzybów. Rezygnujemy także z cukru i soli, nie smażymy na tłuszczu. Gluten powinno podać się do 26 tygodnia życia, początkowo w niewielkich ilościach. Nie ma konieczności opóźniania wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących i kilkudniowej obserwacji. Jeśli w rodzinie dziecka występują alergie pokarmowe lub mamy podejrzenia że dziecko może być alergikiem to dla bezpieczeństwa możemy podawać produkty z grupy silnych alergenów raz na 3 dni, jako jedyny nowy produkt i uważnie obserwować reakcję dziecka.

Według WHO dziecku karmionemu piersią powinniśmy proponować 2-3 posiłki uzupełniające w wieku 6-8 miesięcy i 3-4 posiłki plus 1-2 przekąski w wieku 9-24 miesiące. Dziecko żywione sztucznie powinno otrzymywać 4-5 posiłków i 2-3 przekąski w zależności od apetytu. Najważniejsza zasada dotycząca tego etapu rodzicielstwa brzmi:

„Rodzic/opiekun decyduje kiedy i co zje dziecko, ale to dziecko decyduje czy i ile zje”

Zdrowe nawyki dziecka i jego relacja z jedzeniem zależy także od możliwości decydowania i regulowania ilości spożytych pokarmów wg odczuwanego apetytu. Zdecydowanie nie wolno karmić dziecka na siłę kiedy widzimy że jest najedzone, karmić przy bajkach i innych rozpraszaczach. Najlepiej, kiedy dziecko ma możliwość obserwować przy posiłku innych członków rodziny, dlatego niezwykle ważne jest celebrowanie tego czasu. Na wspólny posiłek warto wybrać też czas kiedy dziecko jest wyspane, zjadło już swój posiłek mleczny i próbowanie nowych smaków nie będzie go frustrować przez odczuwane zmęczenie i głód. 

Tradycyjna metoda rozszerzania diety 

Tradycyjna metoda karmienia dziecka polega na podawaniu nowych pokarmów łyżeczką. Konsystencja posiłków jest początkowo zupełnie gładka, w kolejnych miesiącach zaczyna się podawać dziecku pokarmy grudkowate, rozdrobnione jedynie widelcem, a także łatwe do spożycia pokarmy do ręki. Szacuje się, że w okolicy pierwszego roku życia dziecko powinno już spożywać potrawy z rodzinnego stołu. Jeśli chodzi o zalety to przy tej metodzie mamy dużą kontrolę co do spożywanych ilości, dziecko zazwyczaj zjada więcej, co jest istotne dla rodziców małych anemików. Po posiłku jest zdecydowanie mniej sprzątania, można również zdać się na gotowe jedzenie dla niemowląt,  by zaoszczędzić czas poświęcany na gotowanie. Jeśli chodzi o minusy to w przypadku samodzielnego gotowania jest bardziej czasochłonna, nie umożliwia dziecku zobaczenia produktów w naturalnej formie, trudniej określić preferencje smakowe. Dziecko może zniechęcić się np. do pomarańczowej papki z dyni i w konsekwencji nie chcieć spróbować też marchewki, pomarańczy, moreli, batata.

Metoda ta też często wywołuje u rodziców chęć podania kolejnych porcji mimo, że dziecko wykazuje już oznaki najedzenia i tym samym nie pozwala dziecku regulować ilości spożywanych pokarmów. Na sam początek warto zaopatrzyć się w dobre krzesełko do karmienia, koniecznie z podpórką na nogi, co pozwala zachować odpowiednią pozycję ciała w czasie jedzenia, a także śliniaki, twarde łyżeczki do karmienia (świetnie sprawdzą się metalowe, które „przenoszą” ciepło potrawy) i naczynia przeznaczone dla niemowląt. W przypadku domowej kuchni warto mieć też dobry i łatwy do czyszczenia blender, garnki lub pojemniki do gotowania na parze, a także małe pojemniczki do mrożenia nadmiaru ugotowanego posiłku.

BLW - alternatywa dla tradycyjnej metody rozszerzania diety 

Drugą metodą jest BLW czyli baby-led-weaning, czyli metoda w której od samego początku dziecko spożywa posiłki samodzielnie. Rodzic przygotowuje produkty łatwe do chwycenia rączką i pogryzienia, nawet w przypadku braku zębów, różnorodne, a dziecko samodzielnie wybiera między nimi i próbuje. Metoda ta oddaje w ręce dziecka odpowiedzialność za spożycie posiłku, ale nadal w rękach rodzica pozostaje dobranie produktów i przygotowanie ich w sposób odpowiedni do wieku. Głównymi zaletami są rozwijanie umiejętności manualnych i oralnych, kształtowanie preferencji, smaków, samodzielna regulacja głodu i sytości.

Możliwe jest spożywanie posiłków całą rodziną, rodzic nie jest zajęty karmieniem dziecka, szybciej podajemy też dziecku produkty z rodzinnego stołu, nie wymaga to dodatkowego gotowania dla dziecka. Wadami są brak kontroli nad ilościami (początkowo są one bardzo niewielkie) i strach rodzica przed zadławieniem, choć dzieci zazwyczaj bardzo dobrze radzą sobie z krztuszeniem i nie wchodzi to w niebezpieczny etap dławienia. Jest też zdecydowanie większy bałagan. Więcej o metodzie BLW, możesz przeczytać tutaj. 

Warto wyposażyć się w krzesełko do karmienia z podnóżkiem, ale w tym przypadku też łatwe do czyszczenia. Możliwość wstawienia całości do wanny będzie nieoceniona. Przydadzą się nam też pełne śliniaki wyglądające jak fartuszki. Początkowo nie korzystamy z naczyń, bo będą jedynie odwracać uwagę dziecka i często lądować z zawartością na podłodze. W dalszym etapie można wyposażyć się w talerzyki i miseczki z przyssawkami, które pozostają na miejscu, nawet jeśli dziecko chce się nimi bawić. Warto mieć kilka łyżeczek, czy widelców dla dzieci, bo niemowlaki często mają ogromną chęć upodobnienia się do reszty rodziny i często już przed pierwszym rokiem życia próbują jeść samodzielnie łyżeczką.

Niezależnie od wybranej metody zachęcam rodziców do przejścia kursu pierwszej pomocy, żeby czuć się pewnie w sytuacji ewentualnego dławienia, które może zdarzyć się zawsze. Niezwykle ważne w całym tym procesie jest uszanowanie woli dziecka i brak przymusu. Jeśli dziecko będzie kojarzyło jedzenie z przyjemnością, zabawą, a nie przemocą, to dużo mniejsze jest ryzyko, że w przyszłości będzie cierpiało na zaburzenia odżywiania. Poświęcenie uwagi i czasu rozszerzaniu diety to inwestycja w zdrowie fizyczne i psychiczne naszego dziecka.