rozszerzanie diety,niemowlę
Zmiany skórne, zaparcia, biegunki, atopowe zapalenie skóry, refluks, nawracające infekcje... To tylko niektóre z objawów alergii pokarmowych u dzieci. Czym są i skąd się biorą alergie? Jak rozpoznać alergię pokarmową u dziecka? Które produkty spożywcze są najbardziej alergizujące? Czy można zastosować profilaktykę i uniknąć alergii pokarmowych u dziecka?
Alergie pokarmowe to problem, który dotyka w dużej mierze dzieci. Szacuje się że jest najczęściej rozpoznawana u dzieci najmłodszych (6-8%), natomiast wraz z wiekiem jej natężenie maleje. Około 80% dzieci u których zdiagnozowano alergię pokarmową „wyrasta” choroby w okolicy 4-5 roku życia. Na alergię bardziej narażone są dzieci z obciążeniem genetycznym, ryzyko wzrasta do około 70% w przypadku alergii u obojga rodziców. Nie zaleca się jednak prewencyjnej diety eliminacyjnej ani w ciąży, ani w okresie karmienia piersią, czy rozszerzania diety. Wszelkie modyfikacje w diecie powinny zostać skonsultowane z pediatrą po weryfikacji objawów i diagnostyce.
Dolegliwości występujące po spożyciu określonych pokarmów i związków chemicznych dodawanych do żywności nazywa się ogólnie niepożądaną reakcją pokarmową. Reakcje te dzielą się na te, w których uczestniczy układ odpornościowy (alergia, celiakia) i te, w przebiegu których nie uczestniczy układ odpornościowy (nietolerancje pokarmowe np. laktozy, kofeiny). Choroby alergiczne dzielą się dodatkowo na IgE-zależne (klasyczna alergia) i IgE-niezależne (niealergiczna nadwrażliwość pokarmowa).
Niepożądane reakcje pokarmowe, klasyfikacja NIAID, 2010
Szacuje się że za objawy alergiczne u 48-50% chorych odpowiada mechanizm IgE-zależy. Reakcje te zachodzą natychmiastowo i mogą być zagrożeniem życia ze względu na ryzyko wstrząsu anafilaktycznego. W tym przypadku pomocna jest, poza eliminacją z otoczenia czynnika wywołującego objawy, farmakologia. Leczenie farmakologiczne stosuje się w doraźnie, w celu gwałtownych objawów lub jako leczenie długofalowe, zapobiegające nawrotom choroby. U pozostałych 50-52% chorych za objawy odpowiadają mechanizmy IgE-niezależne lub mieszane. Są to reakcje bardziej oddalone w czasie i o mniej gwałtownym przebiegu, przy których farmakologia ma zdecydowanie mniejsze znaczenie.
Objawy alergii mogą pojawić się u dziecka już w pierwszych miesiącach życia dziecka, także w trakcie karmienia piersią, za sprawą białek pokarmowych przedostających się do mleka. Objawy najczęściej dotyczą wielu narządów, najczęściej skóry, układu oddechowego i przewodu pokarmowego. Charakterystyczne są zmiany skórne, w tym atopowe zapalenie skóry (AZS), refluks, zaparcia, biegunki, zapalenie błony śluzowej jelita cienkiego i grubego, nawracające bóle brzucha. U dzieci reagujących objawami z układu oddechowego zaobserwować można świst wydechowy, nawracające zapalenia gardła, migdałków, krtani i uszu z powiększeniem węzłów chłonnych. Zdarzają się również przewlekłe niedożywienie z zaburzeniami wzrostu, anemia z niedoboru żelaza czy okresowe zwyżki temperatury.
W okresie rozwojowym obraz kliniczny alergii może się zmieniać wraz z wiekiem co nazywamy marszem alergicznym, wynika on z dojrzewania narządów, na które oddziałuje alergen. Rozpoznanie alergii u dzieci jest procesem trudnym i długotrwałym. Obejmuje analizę wywiadu osobniczego i rodzinnego, obserwację objawów i wykonanie badań dodatkowych. Nie istnieje jednak badanie, które jednoznacznie identyfikuje czynnik przyczynowy alergii u każdego pacjenta. Powszechnie przeprowadzane badania skupiają się na wykrywaniu reakcji IgE-zależnych, a to jak wspomniałam wcześniej jedynie około 50% wszystkich reakcji, które mogą dotknąć pacjenta.
Metody te to między innymi badanie poziomu przeciwciał sIgE z krwi i testy skórne z użyciem alergenów pokarmowych. W przypadku podejrzenia reakcji opóźnionej wykonuje się testy płatkowe, jednak nie są one rutynowo dostępne i mogą wystąpić problemy z ich interpretacją. Zastosować można również próby prowokacyjne, jednak w przypadku mocno reagujących dzieci, zwykle istnieje konieczność przeprowadzania ich w szpitalu. Mieszane są też zdania na temat wieku dzieci, w którym można wykonywać testy. Panuje obiegowa opinia, że minimalnym wiekiem do przeprowadzenia testów skórnych jest skończony 2 rok życia, jednak istnieją doniesienia o wykonywaniu ich w wieku młodszym, więc jest to decyzja lekarza, który bierze pod uwagę stan dziecka.
Pisząc o niepożądanych reakcjach pokarmowych nie da się nie wspomnieć o chorobach glutenozależnych, czyli celiakii i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten (NCGS). W przypadku problemów ze wzrostem i opóźnieniem dojrzewania należy rozważyć diagnostykę celiakii poprzez badania serologiczne lub genetyczne. W przypadku nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten brak jest badań diagnostycznych jednoznacznie potwierdzających to schorzenie, należy wyeliminować celiakię i alergiczną nadwrażliwość na pszenicę i zastosować dietę bezglutenową. Jeśli pacjent przez 6 tygodni na nią nie odpowiada to NCGS zostaje wykluczona.
Najczęściej występującymi alergiami pokarmowymi wieku dziecięcego są alergia na białko jaja kurzego, mleko krowie, orzeszki ziemne, owoce cytrusowe. Ze względu na podobieństwo biologiczne białek mogą występować także reakcje krzyżowe, przykładowo na inne mleka zwierząt przeżuwających, czy wołowinę, w przypadku alergii na białka mleka krowiego.
Dietoterapia w przypadku potwierdzenia podejrzenia alergii polega na eliminacji produktów wywołujących objawy i zastąpieniu ich produktami o podobnej wartości odżywczej. W przypadku dziecka karmionego piersią, dietę zastosować musi mama, tak aby w mleku nie znajdowały się drażniące alergeny. Dzieci karmione mieszanką mlekozastępczą w przypadku alergii na białka mleka, muszą przejść na mieszankę o wysokim stopniu hydrolizy (przy łagodnych objawach) lub mieszankę elementarną (przy objawach ostrych). Dieta eliminacyjna powinna być zbilansowana indywidualnie dla dziecka i realizować jego zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze. Czas stosowania jest dobierany indywidualnie, a dalsza zasadność jest sprawdzana poprzez próby prowokacji i obserwacje wystąpienia objawów. W przypadku eliminacji mleka krowiego z diety dziecka powyżej 6 miesiąca życia, World Allergy Organization (WAO) zaleca obowiązkowe stosowanie mieszanki leczniczo-odżywczej mlekozastępczej do ukończenia 2 roku życia.
U dzieci starszych zależy to od wskazań. Do diety dziecka można wprowadzić także napoje roślinne fortyfikowane w wapń (jednak dopiero po 1 roku życia), wegańskie zamienniki nabiału, a także produkty bogate w wapń: mak, sezam, chia, migdały, rośliny strączkowe, zielone rośliny liściaste, figi. W przypadku alergii na jajo, ryby czy owoce morza do diety należy wprowadzić odpowiednie ilości białka np. z mięsa, nabiału (o ile jest tolerowany), roślin strączkowych, nie można również zapomnieć o odpowiedniej podaży kwasów tłuszczowych omega-3, które znajdziemy w oleju lnianym, rzepakowym, rydzowym, w orzechach i ziarnach.
Pozostałe produkty na które występuje alergia zastępujemy innymi z tej samej grupy – przykładowo soję możemy wymienić na ciecierzycę czy soczewicę; orzeszki ziemne na orzechy włoskie; pszenicę na żyto czy grykę. W przypadku wyłączenia z diety dużej ilości produktów, warto skonsultować się z dietetykiem w sprawie prawidłowego prowadzenia tej formy terapii.
Jednym z kluczowych działań profilaktyki alergii jest propagowanie karmienia piersią przez co najmniej 4-6 miesięcy życia dziecka - czytaj więcej: karmienie piersią. Może ono, w porównaniu z karmieniem sztucznym, zmniejszać częstotliwość występowania AZS i alergii na białko mleka krowiego w ciągu pierwszych 2 lat życia dziecka. Po tym okresie należy do diety dziecka stopniowo i racjonalnie wprowadzać nowe produkty, w tym te potencjalnie alergizujące - dowiedz się więcej o rozszerzaniu diety. Do działań profilaktycznych zalicza się również stosowanie probiotyków, prebiotyków, kwasów omega-3, witaminy D, likwidowanie zagrożeń takich jak narażenie na dym tytoniowy, czy infekcje.
Alergia pokarmowa u dzieci jest realnym problemem, gdyż diagnostyka jest trudna i czasochłonna, a dieta eliminacyjna wymaga wiedzy i zaangażowania ze strony rodziny. Jednak w podświadomości rodziców problem jest zdecydowanie większy niż w rzeczywistości, przypomnijmy że dotyczy jedynie 6-8% dzieci. W związku z tym wszelkie modyfikacje diety i stawianie takich podejrzeń powinno się konsultować z lekarzem, najlepiej alergologiem. Nie należy także eliminować prewencyjnie żadnych produktów z diety matki w ciąży i w okresie karmienia, czy opóźniać wprowadzania do diety produktów potencjalnie alergizujących, bo to właśnie kontakt z alergenami umożliwia wytworzenie na nie tolerancji.
Bibliografia:
rozszerzanie diety,niemowlę
Na czym polega rozszerzanie diety u dziecka? Kiedy warto zacząć wprowadzać nowe produkty i smaki? Czy powinno się zachować określoną kolejność podczas wprowadzania nowych składników? Jakie metody mamy do wyboru? I przede wszystkim jak się do tego wszystkiego przygotować?
odporność dziecka,zwiększyć odporność,wzmocnić odporność
Częste infekcje dziecka spędzają Ci sen z powiek? Masz wrażenie, że Twoje dziecko ciągle ma katar i kaszel? Co robić? Czy istnieją jakieś domowe sposoby na wzmocnienie odporności dziecka? Poznaj sprawdzone metody, które pomogą Ci uporać się z częstymi chorobami u dziecka.
Jeden z najważniejszych obszarów rozwoju - MOWA i KOMUNIKACJA. Jak przebiega prawidłowy rozwój mowy? Dlaczego niektóre dzieci zaczynają mówić szybciej, a inne mają trudności w porozumiewaniu się? Czy faktycznie istnieje zależność pomiędzy płcią dziecka a rozwojem mowy, czy chłopcy z reguły zaczynają później mówić?
dziecko,rodzeństwo
Pojawienie się nowego członka rodziny to wyzwanie dla całej rodziny! Martwimy się jak starsze dziecko przyjmie rodzeństwo, czy je zaakceptuje, czy będzie zazdrosne? Zastanawiamy się czy i w jaki sposób przygotować starszaka na pojawienie się brata lub siostry i kiedy zacząć?